Morgen wordt de prijs voor het Beste Boek voor Jongeren 2023 uitgereikt! In de categorie ‘Vertaald’ is het boek Zolang de citroenbomen bloeien, geschreven door Zoulfa Katouh, genomineerd.

Dit boek is vertaald door Merel Leene en wij waren benieuwd; wat is haar vertaalproces? Heeft ze speciale routines? En hoe was het om Zolang de citroenbomen bloeien te vertalen? Lees het hieronder!

Natuurlijk! Ik ben Merel Leene, en ik werk sinds 2009 als boekvertaler. Vaak vertaal ik kinderboeken en Young Adult-romans, maar omdat ik erg van variatie houd, zeg ik ook geen nee tegen een mooie historische roman of een non-fictieboek voor volwassenen. Ik ben een fervent lezer, net als de meeste vertalers, denk ik. Verder zijn er nog ontzettend veel andere dingen waar ik van houd, te veel om hier allemaal op te noemen.

Dat voelt fantastisch! Het is trouwens niet de eerste keer: eerder was Rosie [hartje] Jack van Mel Darbon genomineerd, ook van Blossom Books, en vorig jaar Het onzichtbare leven van Addie la Rue van V.E. Schwab. En nu dus een nominatie voor dit heel speciale, indringende boek. Drie keer is scheepsrecht zou je denken…

Sinds ik thuis werk als vertaler doe ik voor ik aan de slag ga altijd een ochtendwandeling om lekker fris te beginnen. Zonder hond, want ik ben meer een kattenmens. Verder zou ik mijn vertrouwde spraakherkenningsprogramma niet willen missen. Daardoor hoef ik me niet lam te typen.

Meestal begin ik gewoon vooraan met vertalen. Uiteindelijk ga ik toch een paar keer door de hele tekst heen, dus  van tevoren het hele boek lezen doe ik eigenlijk zelden. Ik dicteer de tekst en fatsoeneer aan het einde van iedere werkdag alles wat ik die dag gedaan heb, want er sluipen altijd rare foutjes in bij zo’n spraakprogramma. Als het hele boek er in een eerste versie op staat, volgen er meer schaaf- en redactierondes en zoek ik van alles na. Voor mij zijn al die rondes nodig om er een tekst van te maken waaraan je niet merkt dat het een vertaling is.

Ik heb wat hulp ingeroepen bij het transcriberen van de Arabische woorden en namen. Je kunt nou eenmaal niet overal verstand van hebben! Maar wat ik vooral heel bijzonder vond, was dat het boek me zelfs tijdens het vertalen tot tranen toe roerde. Juist misschien omdat ik het niet van tevoren helemaal gelezen had, werd ik op een gegeven moment keihard geraakt door het verhaal. Ik zal niet zeggen waarom precies, voor de mensen die het boek nog niet gelezen hebben.

Het gaat over een heel gewoon jong meisje, bezig met school en vriendinnen en jongens, dat door de oorlog in haar land in uitzonderlijke omstandigheden terechtkomt en bijna onmogelijke keuzes moet maken. Allemaal lezen we over vluchtelingen in de krant en zien we op het nieuws gammele bootjes op zee. Je zou er haast afgestompt van raken. Door Zoulfa’s verhaal weet je weer dat iedere anonieme vluchteling die je ziet zijn, haar of diens eigen levensverhaal heeft, dat het iemand is zoals jij en ik.

Eigenlijk te veel om op te noemen… Mijn favoriete jeugdboek van vroeger is Torenhoog en mijlenbreed van Tonke Dragt. Hoe vaak ik dat niet gelezen heb… Het mooiste boek dat ik het afgelopen jaar heb gelezen is Het lied van ooievaar en dromedaris van Anjet Daanje. Wat een meesterwerk… Maar ik lees echt van alles: Nederlandse, Engelse en Duitse romans, boeken van nu en vroeger, non-fictie over dingen die ik interessant vind (recentelijk bijvoorbeeld Rembrandt, mediteren en klimaatverandering) en af en toe ook poëzie.

Lees veel boeken! Er zijn zo veel ongelooflijke verhalen. Bij elk boek duik je in een nieuwe, bijzondere wereld die je nog niet kent. Wat kan er leuker zijn dan dat?