Over twee weken komt Leigh Bardugo naar Nederland en haar nieuwste boek List en leugens verschijnt eind deze maand! Om je voor te bereiden kun je alvast een supertof interview lezen.

Boekverkoopster Amy Brabenec sprak tijdens het Teen Author Festival in Boston met Leigh Bardugo over List en leugens, dat 26 september in Amerika verscheen. (Bij ons komt –ie 31 oktober uit! Nog héél even geduld!) We vertaalden het interview voor jullie, waarin Brabenec en Bardugo het hebben over het schrijfproces voor List en Leugens, toekomstige projecten en, jawel, ijshockey.

List en leugens is geschreven vanuit meerdere oogpunten. Dit heb je eerder in je korte verhalen voor de Grisha-trilogie ook gedaan. Waarom wilde je een heel boek op die manier schrijven?

‘Dat wist ik meteen toen ik het idee kreeg om een boek over een inbraak te schrijven. Het voelde heel natuurlijk om vanuit verschillende perspectieven te schrijven, omdat informatie achterhouden een belangrijk deel is van het schrijven van zo’n plot.’

Vond je het lastig om te schakelen tussen de personages? Schreef je het verhaal in chronologische volgorde? Of schreef je alle stukken per personage achter elkaar?
‘Ik heb het boek in chronologische volgorde geschreven. Voordat ik begin, schrijf ik de belangrijkste punten van het verhaal op: de grootste actiescènes en de emotionele momenten. In theorie heb ik dan een boek, alleen is het maar één pagina lang. Daarna ga ik terug naar het begin om de gaten in te vullen. Dus ik weet dan wat de globale structuur is en of ik placeholders nodig heb om verder te komen in het verhaal.’ (Een placeholder is een stukje dat de schrijver in het verhaal stopt als hij op dat moment even niet op het de juiste woorden of ideeën kan komen. Later lost hij/zij dat dan op! – BB)

‘Het schrijven van de ‘zero draft’ van List en leugens was een heel organisch proces. Vaak hebben boeken met meerdere perspectieven verschillende tijdlijnen die naast elkaar lopen – de personages zijn niet op dezelfde plaats. In List en leugens is iedereen op ongeveer dezelfde plek tot het einde van het boek. Het ene personage neemt het over van het andere, dus je hebt met een ander soort momentum te maken; je scènes worden niet onderbroken door compleet andere gebeurtenissen. En in het begin klonken de personages allemaal hetzelfde. Ik heb veel moeten herschrijven voordat ik het idee had dat ik de personages echt kende.’

Vond je het lastig om eerst vanuit hun eigen perspectief over sommige personages te schrijven en vervolgens vanuit het perspectief van anderen? We zitten bijvoorbeeld eerst in Kaz’ hoofd, terwijl we daarna lezen hoe Jesper hem ziet.
‘Dat vind ik juist één van de leuke dingen aan het schrijven vanuit meerdere oogpunten, omdat het zoveel spanning creëert, tussen hoe een personage zichzelf ziet en hoe anderen hem of haar zien. En de spanning tussen wat er in hun hoofd omgaat en wat er op hetzelfde moment in de scène gebeurt. Dat was juist één van de tofste dingen aan het schrijven van List en Leugens, zeker omdat veel personages tegen elkaar én tegen zichzelf liegen over wie ze zijn en wat hun beweegredenen zijn. De lezer weet een heleboel dingen waarvan niet iedereen in de groep op de hoogte is.’

Een echte inbraak moet tot in de kleinste details geplot worden. Moest je voor List en leugens ook plannen hoe alles zou gebeuren? Kwam je voor verrassingen te staan?
‘Ja. Het schrijven van het plan van Kaz bleek veel uitdagender dan dealen met zoveel personages en flashbacks, want voor een inbraak – om een inbraakplot echt goed te laten werken – is de manier waarop je informatie onthult het allerbelangrijkste. Dus ik moest niet alleen weten waar de personages waren en wat er in elke scène gebeurde; ik moest ook precies weten welke personages over welke informatie beschikten op welk punt in het verhaal. Om de ontwikkeling van de plot interessant te houden, moest ik steeds op zoek naar de high points en low points in het verhaal. Het kon niet gewoon zomaar ontvouwen.

Wat me heeft geholpen, was bedenken welke uitdaging elk personage aan moest gaan om zijn of haar deel van de plot te voltooien en hoe hun zwakke eigenschappen tegen ze zouden werken. Ik heb alles geplot op een whiteboard, in het tekstverwerkingsprogramma Scrivener, in Word… Ik heb zelfs de hele operatie in mijn Googlekalender ingepland, steeds met een kwartier tussen elke handeling. Zolang het maar werkte. Als ik vastliep, schakelde ik over naar een andere strategie en soms was dat erg lastig. Maar dan las ik een stuk dat ik eerder had geschreven en dacht ik: “Oh, nu begin ik er weer plezier in te krijgen.”‘

Je vertelde eerder dat de grootste uitdaging – en tegelijkertijd het leukste deel – bij het plan van Kaz het loslaten van informatie is. Zorgen dat de puzzelstukken langzaam bij elkaar komen. Ik heb films in het genre gezien die de tweede keer een stuk minder leuk zijn om te kijken, omdat je al weet wat de grote plotwending is. Heb je je daar tijdens het schrijven zorgen over gemaakt?
‘Nee, daar heb ik me geen zorgen over gemaakt. De meeste verwachtingen die we hebben van een heist zijn gebaseerd op films en televisie. Schrijvers schieten daar weinig mee op, omdat de visuele trucs van die media op papier niet werken. Je moet dus een nieuwe manier bedenken om aan de verwachtingen te voldoen. Hopelijk betekent dat dat lezers voldoening putten uit het teruglezen van het verhaal, omdat ze bepaalde momenten hebben gemist.
De manier waarop je de informatie vrijgeeft is dus anders en ik denk dat je daardoor een compleet andere ervaring creëert voor je lezers, bijvoorbeeld omdat je meer tijd kunt besteden aan details en het plaatsen van valse hints. Al met al hoop ik dat mijn lezers een nieuwe leeservaring krijgen als ze het nog een keer lezen en zien hoe alle stukken op hun plaats vallen.’

De Grisha-trilogie gaat over iemand met een groots lot. De personages uit List en Leugens lijken op het eerste gezicht het tegenovergestelde. Waarom wilde je terugkeren naar dezelfde wereld door de ogen van mensen waaraan niemand normaal aandacht besteedt?
‘Ik heb er op dat moment niet over nagedacht, maar ik denk dat één van mijn redenen om dit verhaal te vertellen was dat ik daarmee wegbleef van ‘de uitverkorene’. Ik houd van verhalen over the chosen one en het is ook niet gek dat je ze in fantasy zoveel tegenkomt. De Grisha-trilogie volgt het patroon van de ontwikkeling van de uitverkorene; nu wilde ik een verhaal schrijven over mensen die niet per se gewoontjes zijn – hun levens en vaardigheden zijn behoorlijk ongebruikelijk – maar wiens motivatie relatief alledaags is. Ze willen overleven, ze willen wat geld bij elkaar sprokkelen, ze hebben drijfveren en ambities die weinig te doen hebben met het redden van de wereld. Ik ben geïnteresseerd in de personages die te maken krijgen met de consequenties van de handelingen van zogenaamd grootse mensen. De gewone soldaat die aan de frontlinie vecht in plaats van de generaal die van achter gesloten deuren bevelen uitdeelt.’

In je boeken gaat het niet alleen over je personages, maar ook over ontdekken waarvoor je bereid bent te vechten. In List en Leugens heeft iedereen zo zijn of haar eigen beweegredenen. Achter welk personage sta je het meest? Voor wie zou je vechten?
‘Dat is een interessante vraag. O jee, ik zou willen zeggen dat ik het meest achter iemand met nobele beweegredenen sta, maar ik moet toch voor Kaz gaan. Wraak en glimmend, glanzend geld.
Mijn eigen beweegredenen zijn sterk veranderd over de jaren. Het is mijn ambitie om gelukkig te worden en dat is één van de luxes van ouder worden en je droombaan vinden. Je kunt dan gaan nadenken over hoeveel succes voldoende is, hoeveel geld genoeg is, hoe je kunt bouwen aan je ideale leven. Dat is totaal anders dan hoe ik over de rest van mijn leven droomde toen ik 15 was.
De personages in mijn boek zijn nog niet zover. Hun leven is wankel, instabiel en daarom hebben ze meer recht om de dingen te willen die ze willen en de daarvoor benodigde maatregelen te treffen. Als ik zou doen wat zij doen, dan zou ik gewoon een verschrikkelijk mens zijn.’

Alle hoofdpersonages in List en Leugens hebben andere vaardigheden en specialiteiten die een belangrijke rol spelen in het plan. Wiens vaardigheid zou je zelf het liefst hebben?
‘Ooo, die van Inej! Ik ben zo onhandig! Als in, ik val van fietsen af. Ik zat laatst op de fiets in een schattig zomerjurkje. Ik fietste gewoon en deed ondertussen alsof ik in een video van Zooey Deschanel zat en toen kukelde ik ineens om, zo op straat. Ik zou dolgraag zo onopvallend en gracieus en acrobatisch willen zijn als Inej. Ik ben er inmiddels helemaal aan gewend dat ik van dingen af val, het lijkt wel of dát mijn vaardigheid is. Vallen en weer opstaan: daar ben ik goed in.’

Je heb ooit gezegd dat je veel ijshockey keek toen je bezig was met List en leugens. Voor welk team ben je? En heb je personages gebaseerd op hockeyspelers?
‘Ik ben supporter van de L.A. Kings. Er zijn geen personages gebaseerd op spelers, maar er komen wel veel namen van hockeyspelers voor in List en Leugens.’

Je bent nu bezig met het tweede boek, maar heb je al een volgend project in gedachten? Blijf je voorlopig nog in het Grisha-universum schrijven?
‘Hierna ga ik aan iets anders dan het Grisha-universum werken. Althans, dat is het plan – maar eerlijk gezegd was dat ook mijn plan nadat ik de Grisha-trilogie af had. Toen kreeg ik het idee voor List en Leugens en tja, toch maar weer verder dus!

Ik heb een paar ideeën waarmee ik verder wil, magische welden die ik wil verkennen. Ik houd van de Grishawereld, maar die heeft inmiddels zoveel regels dat ik ook eens aan iets heel nieuws wil werken. Dit jaar heb ik een paar korte verhalen geschreven, voor Slasher Girls and Monster Boys en voor Summer Days and Summer Nights, een anthologie van Stephanie Perkins die volgend jaar uitkomt. Dat was zo’n leuk verhaal om te schrijven! Het speelt zich af in onze wereld, maar er zit nog steeds veel magie in. Dus ik heb wel een aantal ideeën en ik zie wel waaraan ik ga werken als ik klaar ben met het vervolg op List en leugens.’

Denk je dat je ooit contemporary zal schrijven?
‘Ik kan het me moeilijk voorstellen – zeg nooit nooit, maar het is lastig in te beelden dat ik een verhaal zonder magie zal schrijven. Ik ben nou eenmaal niet zo geïnteresseerd in de realiteit.’

Bron: Publishers Weekly