Een nieuw boek van Tahereh Mafi! En iets compleet anders dan wat je gewend bent: een contemporary! Lees snel verder voor alle ins en outs.
‘Tahereh Mafi slaat een nieuwe weg in met haar volgende boek, Een Bijna Eindeloze Afstand. LA Times sprak telefonisch met Tahereh Mafi. Het interview is redactioneel aangepast door de LA Times en wij vertaalden het voor jullie. Het verhaal speelt zich af in Amerika na 9/11 en vertelt het verhaal van de hoofdoek-dragende moslimtiener Shirin. Het boek is gebaseerd op Mafi’s eigen ervaringen en stelt kwesties zoals onverdraagzaamheid en islamofobie aan de orde. Het is tegelijkertijd ook een interraciaal liefdesverhaal. ‘Het verhaal gaat over een tienermeisje, dat toevallig moslim is, in een gecompliceerde wereld’ zei Mafi. ‘Eigenlijk wil ze alleen maar breakdancer zijn en een normaal leven leiden.’
Het onderwerp van Mafi’s boek is niet het enige dat aan het veranderen is: ze is vorig jaar ook moeder geworden. ‘Moeder worden heeft me efficiënter gemaakt dan ooit tevoren … ik ben er eigenlijk veel productiever door geworden.’ (Ze maakt geen grapje: ze begon afgelopen november met het schrijven van Een Bijna Eindeloze Afstand.)’
Hoe persoonlijk is dit verhaal?
‘Het is absoluut het meest autobiografische verhaal dat ik ooit heb geschreven. Zoveel is geïnspireerd op dingen die ik in mijn leven heb meegemaakt – gesprekken die ik heb gehad met mensen, dingen die mij werkelijk zijn overkomen – maar het is gestroomlijnd voor fictie. Alles speelt zich af binnen een schooljaar. Shirin maakt veel van deze belevingen achter elkaar mee. Ook al is een groot deel van het verhaal persoonlijk voor mij, het is een samensmelting van de vele dingen die ik heb meegemaakt.’
Dit boek is anders dan al je eerdere werk. Waarom koos je ervoor om een verhaal te schrijven gebaseerd op je eigen ervaringen als een hoofddoek-dragende tiener in Amerika na 9/11?
‘Ik wist altijd al dat ik dit boek moest schrijven. Dit is mijn verhaal, het verhaal dat ik de jarenlang in mijn hoofd heb geschreven. Toen mijn boeken voor het eerst gepubliceerd werden wilde ik mezelf vooral bewijzen als auteur, als een auteur die alles kon schrijven. Ik wilde mezelf niet in een hokje plaatsen; ik wilde de vrijheid om zowel fantasy, als paranormale of romantische boeken te schrijven; omdat ik een persoon ben met diverse interesses. Ik denk niet de hele dag aan het feit dat ik moslim ben en uit het Midden-Oosten kom. Ik wilde niet dat mijn identiteit verbonden zou zijn aan mijn gevecht. Mensen met een getinte huidskleur zijn meer dan hun worstelingen: we lachen, we hebben lief en we leiden ook complexe en bevredigende levens. Dat was belangrijk voor me.’
Hoe zag je leven eruit in 2002?
‘Ik zat in het tweede jaar van de middelbare school in Orange County. Aan het begin van het boek is de hoofdpersoon van het boek net veranderd van school, haar derde middelbare school in minder dan twee jaar tijd, en dit is precies zoals ik het ervaren heb. Ik was zo boos en gefrustreerd dat ik steeds opnieuw moest beginnen. Ik was een enorm gefrustreerde tiener. Ik voelde me gevangen, en niet alleen door de complexiteiten van het tienerbestaan, maar omdat de wereld al had besloten wat voor een soort tiener ik was. Dit boek speelt zich af een jaar na 9/11, en is gebaseerd op mijn eigen ervaringen als tiener in deze beangstigende periode in Amerika. Shirin zit vast tussen haar frustraties als tiener en de stereotype manier waarop mensen naar haar kijken. Ze is op zoek naar haar identiteit, zoals elke tiener dat doet, maar de rest van de wereld probeert haar voor te schrijven wie ze is en daar is ze het niet mee eens. Ze vecht tegen de stereotypes die dicteren hoe de rest van wereld naar haar kijkt.’
Is het liefdesverhaal ook gebaseerd op persoonlijke ervaringen?
‘Deze vraag zal me zo vaak gesteld gaan worden omdat de hoofdpersoon verliefd wordt op Ocean, een blanke jongen, en ik getrouwd ben met een blanke man. Het voor de hand liggende antwoord is nee: ik ontmoette mijn man toen ik al volwassen was, en we zijn compleet andere personen dan dit personage en de jongen waar ze verliefd op is. Oceans persoonlijkheid is wel grotendeels geïnspireerd op de persoonlijkheid van mijn man. Er vinden ook gesprekken plaats die ik ook heb gehad met mijn man, dingen die ze samen onder ogen moeten komen, zoals de complicaties die komen kijken bij een interraciale relatie.
Het is complex. Er komt een bepaald leerproces kijken bij een relatie met iemand die het gewend is om op een bepaalde manier in deze wereld te leven. Als heteroseksuele, blanke man ben je enorm bevoorrecht in deze wereld, en wanneer die man zijn leven gaat delen met iemand leeft die niet gewend is aan zulke privileges zal hij moeten leren om zich aan te passen.’
En het breakdancen? Ik ben erg enthousiast over het breakdancen.
‘Ik deed aan breakdancing op de middelbare school. Dit is een van de grootste inspiraties achter het verhaal. (Het veranderde mijn leven op een interessante manier. Ik zou het je graag vertellen, maar dat zou een enorme spoiler zijn!) Ik had nooit gedacht dat het gek of raar of boeiend was totdat ik het toevallig in gesprekken liet vallen: “Oh ja, ik deed aan breakdancing op de middelbare school.” En de blikken op hun gezichten… Ik realiseerde me, “oké, dat vind je kennelijk niet logisch wanneer je mij ziet.”’
Het lijkt op wat je vertelde over Shirin: Mensen zien haar en denken te weten hoe ze is. Mensen zien jou en nemen aan dat je niet kunt breakdancen.
‘Oh, zeker. Ik bedoel, mensen kijken een keer naar me en nemen van alles aan.’
Inspireerde het huidige politieke klimaat je om dit boek nu te schrijven?
‘Het was niet maar een ding dat me inspireerde, maar absoluut. Je leest het nieuws, je voelt je zo machteloos en je wilt er graag iets aan doen. Het duurt niet zo lang voordat je beseft dat het niet veel effect heeft om je via het internet te uiten. Het internet is niet echt een goede plaats voor genuanceerde gesprekken. Ik wilde iets creëren als reactie op wat er momenteel in de wereld gebeurd. Ik wilde iets creëren wat voor mij en hopelijk voor veel jongeren zal spreken.’
Kan je de diverse books #ownvoices beweging uitleggen?
‘Ik kan me niet voordoen als een expert van de #ownvoices beweging, maar als ik het goed begrepen heb is het een oproep aan mensen om hun eigen verhaal te vertellen met hun eigen stem. Ik ben enorm blij dat ik mijn eigen verhaal mag vertellen, maar dat is nou juist het ding: het is míjn verhaal. Sommige mensen zullen zich hierin kunnen vinden en er zullen genoeg mensen zijn die zich er niet in kunnen vinden – en ik praat hier over jonge moslimvrouwen, jonge tieners die een hoofddoek dragen.’
Maar ik denk dat dat juist het punt is. Er zijn zo veel verhalen vanuit het perspectief van bevoorrechtte mensen, met bevoorrechte ervaringen. Hoe veel verschillende heteroseksuele, blanke, valide personages zien we wel niet in verhalen? Zij mogen boos zijn, zij mogen gecompliceerd zijn, zij mogen atleten zijn, zij mogen supersterren zijn, zij mogen superhelden zijn. Maar als het gaat om gemarginaliseerde stemmen, dan zien we ze alleen terug in kleine rollen, en spelen ze maar een paar verschillende soorten personages. Het gaat erom dat we dit uitbreiden, dat we complexiteit toe gaan laten in de verhalen die we vertellen over mensen met een andere huidskleur en gemarginaliseerde mensen in het algemeen.’
Dit is het eerste boek dat je hebt geschreven als moeder. Heeft het krijgen van een dochter je keuze om over een Amerikaanse moslimtiener te schrijven beïnvloed?
‘Misschien wel. Als je me dit over een paar jaar opnieuw vraagt, antwoord ik misschien wel met ja. Mijn boeken zijn een paar jaar later altijd duidelijker voor me. Dan blik ik terug en denk “oh, ik was duidelijk iets aan het verwerken op dat moment,” maar op dit moment voelt het alsof ik word gedreven door iets wat ik niet kan zien. Toen ik dit boek schreef voelde het gewoon goed. Het was alsof er iets klikte en ik begon gewoon met schrijven. En omdat zo veel van dit verhaal aanvoelt als gebeurtenissen uit mijn leven hoefde ik niet veel te verzinnen. Het voelde alsof ik een film aan het kijken was die ik al een miljoen keer had gezien.’
Schreef je dit boek voor trouwe fans van de Mafi Maffia or voor een nieuw publiek?
‘Allebei! Hoe langer ik dit doe, hoe duidelijker ik voor mezelf word, en in al mijn boeken is duidelijk een centraal thema te vinden: ‘de buitenstaander kijkt diep vanbinnen en leert zichzelf te accepteren zoals ze is.’ Dit is enorm persoonlijk voor mij en mijn ervaringen. Dat is de rode draad, dus ik denk als mensen mijn vorige boeken leuk vonden, dat ze dit boek ook leuk zullen vinden.’